غده ی هیپوفیز

غده هیپوفیز

غده هیپوفیز یک بافت کوچک اما بسیار مهم است که در ناحیه زیرین مغز شما قرار دارد و هورمون های خاصی را به داخل جریان خون ترشح می کند تا کارکرد های ضروری و خاص بدن را کنترل کند. از جمله آن ها می توان به تولید مثل، رشد در دوران کودکی و کارکرد غده تیروئید اشاره کرد. بدون شک هیپوفیز مهمترین غده در بدن افراد به حساب می آید چرا که در هر لحظه کارهای مهمی در بدن انجام می دهد.

غده ی هیپوفیز کدام هورمون ها را ترشح می کند؟

غده هیپوفیز در بدن افراد شش هورمون مختلف را تولید و پخش می کند. در ادامه مروری بر این هورمون ها و کارکردشان خواهیم داشت:

اکثر غده های موجود در بدن انسان فقط یک هورمون را تولید می کنند، با این حال غده هیپوفیز به دو دلیل پیچیدگی کارکرد خود و موقعیتی که در مغز و دقیقا پشت بینی قرار دارد؛ بسیار اهمیت ویژه ای دارد.

نه تنها این غده ویژه می تواند شش هورمون مختلف را تولید و در بدن پخش کند، بلکه برخی از این هورمون ها در کنترل هورمون های دیگر نظیر تیروئید نقش دارند.

بنابراین ایجاد تغییرات در کارکرد غده هیپوفیز می تواند تاثیر ویژه و قابل توجهی در سلامت و حالت کلی افراد داشته باشد. حوزه غدد درون ریزی یا همان e doc i ology وظیفه بررسی وضعیت تولید و پخش هورمون توسط غده هیپوفیز و دیگر غدد بدن را تحت پوشش قرار می دهد.

اندوکرینولوژی یک تخصص پزشکی خاص است که بافت های هورمونی از قبیل مشکلات هیپوفیز و دیگر موارد نظیر دیابت را تحت درمان قرار می دهد.

بیماری‌های غده‌ی هیپوفیز و راه‌های درمان آن

اختلالات غده‌ی هیپوفیز به دلیل ترشح کم یا زیاد هورمون است. این اختلالات بسته به اینکه کدامیک از سیگنال‌های هورمونی مختل شده است می‌تواند در طیف گسترده‌ای از شرایط مختلف بالینی قرار‌بگیرد.

افزایش پرولاکتین

اگر افزایش میزان پرولاکتین ادامه پیدا کند باعث اختلال در سیگنال‌های هورمون تولید ‌مثلی شده که منجر به کاهش این هورمون (تستوسترون در مردان و استروژن در زنان) و بعلاوه شیردهی ناخواسته می‌شود. برخی از داروها یا تومورهای غده‌ی هیپوفیز (پرولاکتینوما) باعث افزایش میزان پرولاکتین می‌شوند. برای تشخیص علت افزایش پرولاکتین نیاز به انجام آزمایش مخصوص زیر نظر متخصص غدد است. اگر علت آن پرولاکتینوما تشخیص داده شود معمولا برای کاهش سطح پرولاکتین و کوچک کردن تومور نیاز به درمان‌های دارویی است. اگر اندازه‌ی تومور بزرگ باشد بر روی عصب بینایی فشار آورده و بر روی بینایی تاثیر می‌گذارد. اگر تومور بزرگ باشد و باعث ایجاد مشکلاتی مانند بینایی بشود نیاز به عمل جراحی است، در‌غیر اینصورت برای اکثر موارد نیازی به عمل جراحی نیست.

سندرم کوشینگ

وضعیتی نادر است که در اثر پرکاری غدد فوق کلیوی هورمون کورتیزول فراوانی تولید می‌شود. رایج‌ترین حالت سندرم کوشینگ در اثر ترشح فراوان آدرنوکورتیکوتروپین از غده‌ی هیپوفیز روی می‌دهد که وارد گردش خون شده و غدد فوق کلیوی را تحریک می‌کند. افزایش میزان کورتیزول خون منجر به علائمی مانند چاقی (بویژه در قسمت شکم)، فشار خون بالا، نازک‌شدن پوست، کبودی آسان و موارد دیگر می‌شود. این علائم و نشانه‌ها به آهستگی پیشرفت می‌کنند و ممکن است متناوب باشند. به این دلیل تشخیص سندروم کوشینک اغلب دشوار است. تشخیص آن نیاز به آزمایش مخصوص توسط متخصص غدد دارد. اگر معلوم شود که علت آن ترشح بیش از اندازه‌ی غده‌ی هیپوفیز است نیاز به عمل جراحی دارد. ممکن است جراحی باعث درمان شود اما بازگشت سندرم کوشینگ پس از عمل جراحی غده‌ی هیپوفیز نسبتا امری عادی است. به این دلیل درمان دارویی هم اغلب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آکرومگالی (درشت پایانکی)

شرایط نادری است که در اثر افزایش هورمون رشد از توموری در غده‌ی هیپوفیز بوجود می‌آید. در کودکان باعث افزایش قد (غول پیکری) می‌شود. در بزرگسالان باعث رشد بیش از اندازه‌ی بافت‌ها و برخی از استخوان‌ها در طول سال‌های بسیار می‌شود. این وضعیت با مشکلات استخوانی، قلبی و سوخت و سازی، بغرنج می‌شود. این مشکلات شامل: دیابت، فشار خون بالا، مشکلات عملکرد قلب، ورم مفاصل و سندروم تونل کارپ می‌باشند. تومورهای تولید کننده‌ی هورمون رشد در غده‌ی هیپوفیز، معمولا با برداشتن آن‌ها از غده‌ی هیپوفیز توسط عمل جراحی درمان می‌شوند. اگر نتوان آنها را به طور کامل حذف کرد با استفاده از دارو تومور را کنترل کرده و علائم آن را کاهش می‌دهند. افراد مبتلا به آکرومگالی باید تحت نظر متخصص غدد درمان شوند.

جرم هیپوفیز

هر ضایعه‌ای که باعث اشغال فضا توسط غده‌ی هیپوفیز بشود را جرم هیپوفیز می‌گویند. این جرم‌ها تقریبا سرطانی نیستند و در سایر نقاط بدن پراکنده نمی‌شوند. جرم‌های کوچک (کمتر از ۱ سانتی متر) که هورمون اضافی تولید نمی‌کنند اغلب باعث ایجاد مشکل نمی‌شوند و حتی ممکن است هیچوقت متوجه آنها نشویم. جرم‌های بزرگ (بیشتر از ۱ سانتی متر) با تولید هورمون فراوان، فشار آوردن به بافت‌های اطراف و خوردن به استخوان‌ها باعث مشکلاتی در غده‌ی هیپوفیز می‌شوند. جرم‌های هیپوفیز در هر اندازه با تولید هورمون فراوان باعث ایجاد اختلالات بارزی می‌شوند. بررسی جرم‌های هیپوفیز نیاز به آزمایش‌های مخصوصی دارد. برای درمان جرم‌های بزرگ عمل جراحی هیپوفیز نیاز است. در مواردی که جرم به وسیله‌ی عمل جراحی به طور کامل برداشته نشود برای کاهش اندازه‌ی تومور نیاز به پرتو‌درمانی غده‌ی هیپوفیز می‌شود.

کم‌کاری هیپوفیز

در این حالت برخی از هورمون‌های غده‌ی هیپوفیز کمتر از میزان لازم ترشح می‌شوند. علل کم‌کاری غده‌ی هیپوفیز عمل جراحی هیپوفیز، پرتو‌درمانی، تومورهای بزرگ، خون‌ریزی یا کاهش خون‌رسانی به غدد هیپوفیز و شرایط دیگر است. کم‌کاری هیپوفیز معمولا علائم خاصی ندارد. این علائم عبارتند از ضعف، کوفتگی و سرگیجه. کم‌کاری ناگهانی هیپوفیز که در اثر خونریزی و نرسیدن خون کافی به غده‌ی هیپوفیز بوجود می‌آید باعث سردرد شدید و گاهی از دست دادن هوشیاری می‌شود. درمان کم‌کاری هیپوفیز به شناسایی علت آن بستگی دارد. گاهی‌اوقات پس از درمان ترشح هورمون بهبودی خود را بدست می‌آورد (برای مثال پس از برداشتن تومور غده‌ی هیپوفیز). اما اغلب عملکرد غده‌ی هیپوفیز کاهش پیدا کرده و نیاز به جایگزینی بلند مدت یک هورمون پیدا می‌کند. نوع هورمون جایگزین برای غده‌ی هیپوفیز به هورمون مختل شده بستگی دارد، این هورمون ممکن است هورمون تیروئید، هورمون‌های مشابه کورتیزول (هیدروکورتیزون، پردنیزون)، هورمون‌های تولید مثلی (استروژن برای زنان و تستوسترون برای مردان) و هورمون رشد باشند. تصمیم‌گیری در مورد هورمون جایگزین مناسب بر عهده‌ی متخصص غدد است.

علائم ابتلا به تومور هیپوفیز

همه تومورهای هیپوفیز دارای علائم نیستند و بعضی اوقات به طور تصادفی در یک آزمایش تصویربرداری مانند MRI یا CT که به دلیل دیگری انجام می‌شود، شناسایی می‌شوند. تومورهای غده هیپوفیز، بسته به نوع هورمونی که تولید می‌کنند، می‌توانند علائم و نشانه‌های مختلفی را ایجاد کنند. از طرف دیگر برخی علائم و نشانه‌ها مربوط به تومورهای هیپوفیزی هستند که هورمونی تولید نمی‌کنند و غیرفعال هستند و به سایر ساختارها فشار وارد می‌کنند.

تومورهای بزرگ هیپوفیز – آنهایی که اندازه آنها تقریبا ۱ سانتی‌متر (کمی کمتر از نیم اینچ) یا بیشتر است – به عنوان ماکروآدنوم (mac oade omas) شناخته می‌شوند. تومورهای کوچکتر را میکروآدنوم (mic oade omas) می‌نامند. به دلیل اندازه ماکروآدنوم، آنها می‌توانند به غده هیپوفیز طبیعی و ساختارهای مجاور فشار وارد کنند.

علائم و نشانه‌های مربوط به فشار تومور

علائم و نشانه‌های فشار ناشی از تومور هیپوفیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

علائم مربوط به تغییرات سطح هورمون

تومورهای بزرگ می‌توانند باعث کمبود هورمون شوند. علائم و نشانه‌های این عارضه عبارتند از:

How useful was his pos ?

Click o a s a o a e i !

Ave age a i g 3.9 5. Vo e cou : 70

No vo es so fa ! Be he fi s o a e his pos .

As you fou d his pos useful…

Follow us o social media!

مطالب مرتبط

تومورهای هیپوفیز چیست؟

علت و علائم و تشخیص و درمان تومور هیپوفیز

تومورهای هیپوفیز

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دیدگاه *

نام *

ایمیل *

وب‌ سایت

لطفا پاسخ را به عدد انگلیسی وارد کنید:

غده هیپوفیز بخشی از سیستم غدد درون‌ریز شماست. عملکرد اصلی آن ترشح هورمون‌های مشخص در جریان خون است.

این هورمون‌ها می‌توانند سایر اندام ها و غدد را تحت تأثیر قرار دهند به ویژه:

غده هیپوفیز گاهی غده اصلی نیز نامیده می‌شوند زیرا در بسیاری از فرآیندها درگیر هستند.

فهرست مطالب

آناتومی و عملکرد غده هیپوفیز چگونه است؟

غده هیپوفیز کوچک و بیضی شکل است. در پشت بینی شما و در نزدیکی بخش زیرین مغز شما قرار دارد. با ساختاری ساقه مانند به هیپوتالاموس “hypo halamus” متصل می‌شود.

هیپوتالاموس ناحیه کوچکی از مغز شما است. این ناحیه در کنترل تعادل عملکردهای بدن شما بسیار مهم است. هیپوتالاموس ترشح هورمون‌ها از غده هیپوفیز را کنترل می‌کند.

اندازه و مکان غده هیپوفیز

غده هیپوفیز در مغز و بین هیپوتالاموس و غده کاجی “Pi eal gla d” (غده صنوبری یا اپی فیز)، درست در پشت پل بینی قرار دارد. تقریباً به اندازه یک نخود است و توسط ساقه نازکی از رگ‌های خونی و سلول‌های عصبی به مغز متصل می‌شود. لوب فرونتال بزرگترین قسمت هیپوفیز است (در این مقاله درباره لوب‌ها خواهید خواند). طبق راهنمای  Me ck، این لوب ۸۰ درصد وزن کلی غده را تشکیل می‌دهد.

عملکرد غده هیپوفیز

غده اصلی یا غده هیپوفیز غده تیروئید، غده فوق کلیه، تخمدان‌ها و بیضه‌ها را کنترل می‌کند. گرچه ممکن است مسئول این غدد باشد اما فرمان‌ها و درخواست‌های خود را از غده نزدیک خود، هیپوتالاموس دریافت می‌کند.

اصولاً غدد و هورمون‌ها یک زنجیره ارتباطی طولانی در بدن هستند. هیپوتالاموس سیگنال‌هایی به شکل هورمون به غده هیپوفیز می‌فرستد و به او می‌گوید که چه مقدار هورمون برای ارسال به غده‌های دیگر لازم است. سپس هیپوفیز هورمون‌هایی ترشح می‌کند که به غدد نشان می‌دهد چه مقدار هورمون برای ترشح نیاز دارند.

غده هیپوفیز را می‌توان به دو قسمت مختلف تقسیم کرد: لوب‌های قدامی و خلفی.

لوب قدامی “A e io  lobe”

لوب قدامی یا لوب پیشین غده هیپوفیز شما از چندین نوع سلول مختلف تشکیل شده است.

این لوب انواع مختلفی از هورمون‌ها را تولید و آزاد می‌کند از جمله:

لوب خلفی “Pos e io lobe”

لوب خلفی یا لوب پسین غده هیپوفیز نیز هورمون ترشح می‌کند. به طور معمول این هورمون‌ها در هیپوتالاموس شما تولید و در لوب خلفی ذخیره می‌شوند تا زمانی که ترشح شوند.

هورمون‌های ذخیره شده در لوب خلفی عبارتند از:

به منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد غده هیپوفیز گزارش‌ها و نمودارهای تعاملی را بر رسی و مطالعه نمایید.

هیپوفیز پرکار چقدر شایع است؟

تومورهای کوچک خوش خیم هیپوفیز (آدنوم “ade omas”) نسبتاً شایع هستند. این احتمال وجود دارد که این تومورها ترشح کننده باشند (مقدار زیادی هورمون آزاد می‌کنند) یا ترشح نداشته باشند و علائمی نیز ایجاد نکنند. پرولاکتینوما “P olac i omas” متداول‌ترین نوع تومورهای هیپوفیز است که در حدود ۱ نفر از هر ۱۰۰۰۰ نفر مشاهده می‌شود. آن‌ها در زنان بیشتر از مردان مشاهده شده است.

آکرومگالی یک بیماری بسیار نادر است که هر ساله فقط در ۳ نفر از ۱ میلیون نفر اتفاق می‌افتد. به طور کلی در بزرگسالان ۴۰ تا ۴۵ ساله تشخیص داده می‌شود.

سندرم کوشینگ نوعی اختلال نسبتاً نادر است که عمدتا در بزرگسالان از ۲۰ تا ۵۰ سال رخ می‌دهد. وقتی این سندرم در اثر آدنوم ایجاد می‌شود، در زنان حدود ۵ برابر بیشتر از مردان است.

مطالب زیر را مطالعه نمایید و اطلاعات خود را در این‌باره تکمیل نمایید.

شرایط غده هیپوفیز

چندین بیماری می‌تواند بر غده هیپوفیز شما تأثیر بگذارند. اصلی‌ترین آن‌ها ناشی از تومور در غده هیپوفیز یا اطراف آن است. این وضعیت می‌تواند بر ترشح هورمون‌ها تأثیر بگذارد.

نمونه‌هایی از اختلالات غده هیپوفیز عبارتند از:

آکرومگالی می‌تواند باعث موارد زیر شود:

علائم بیماری کوشینگ ممکن است شامل موارد زیر باشد:

در زنان، پرولاکتینوما ممکن است باعث موارد زیر شود:

در مردان، تومور تولید کننده پرولاکتین ممکن است باعث هیپوگنادیسم مردان شود. علائم و نشانه‌ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

تومورهای ترشح کننده هورمون تحریک کننده تیروئید

هنگامی که تومور هیپوفیز بیش از حد هورمون تحریک کننده تیروئید تولید می‌کند، غده تیروئید مقدار زیادی از هورمون تیروکسین را تولید می‌نماید. این وضعیت دلیل نادر پرکاری تیروئید یا بیماری تیروئید بیش فعال است.

پرکاری تیروئید می‌تواند متابولیسم بدن شما را تسریع کند و باعث بروز علائم زیر شود:

علائم بیماری غده هیپوفیز

غده هیپوفیز شما درگیر اقدامات و کارهای مختلفی است بنابراین هر شرایط خاصی که در آن وجود داشته باشد، آن وضعیت می‌تواند مجموعه‌ای از علائم را ایجاد نماید.

در صورت مشاهده مرتب موارد زیر با پزشک خود مشورت نمایید و وقت‌های ویزیت خود را تنظیم نمایید.

بسیاری از شرایطی که باعث این علائم می‌شوند به راحتی و با تعیین علت زمینه‌ای بیماری قابل درمان و کنترل هستند.

بیماری‌ها و شرایط متاثر از غده هیپوفیز و درمان آن‌ها

بیشتر حالات غده هیپوفیز در اثر تومورهای سرطانی بدخیم یا خوش‌خیم و کیست‌ها ایجاد می‌شود. این رشد نسبتاً رایج است. دکتر ملانی گلدفرب “D . Mela ie Goldfa b”، جراح غدد درون‌ریز و مدیر برنامه‌های تشخیصی تومور غدد درون‌ریز در مرکز بهداشت پراویدنس “P ovide ce” و جانشین استاد جراحی در انستیتوی سرطان جان وین در این‌باره می‌گوید: “یک ششم افراد دچار تومور یا کیست هیپوفیز هستند.”

طبق گزارشات کلینیک مایو بیشتر این تومورها خوش‌خیم هستند و به طور معمول گسترش نمی‌یابند. یک تومور می‌تواند باعث شود که غده هیپوفیز به اندازه کافی هورمون تولید نکند (شرایطی به نام افت فشار خون یا تولید بیش از حد هورمون یا هر دو به طور همزمان). هنگامی که تولید هورمون از روال عادی و استاندارد خارج می‎شود، به طور معمول غدد دیگر عملکرد نامناسبی خواهند داشت و بیش از حد یا خیلی کم هورمون‌های خاص خود را تولید می‌کنند. اندام‌هایی که به هورمون‌های هیپوفیز وابسته‌اند نیز می‌توانند تحت تأثیر قرار گیرند. این وضعیت می‌تواند طیف گسترده‌ای از اختلالات مانند اختلالات غول پیکری “giga ism”، گالاکتوره “galac o hea”، اختلال در نعوظ و دیابت مرکزی i sipidus را ایجاد کند.

این امکان وجود دارد که توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) به منظور ردیابی رشد تومور استفاده شود و از آزمایشات ساده خون می‌توان در جهت تشخیص مشکل غده هیپوفیز استفاده کرد.

در برخی موارد احتمال این قضیه وجود دارد که تومور و برخی از غده اطراف آن به وسیله جراحی برداشته شوند. خوشبختانه به طور معمول این وضعیت یک مشکل اساسی به حساب نمی‌آید. گلدفرب می‌گوید: “شما می‌توانید تا ۹۵ درصد غده هیپوفیز خود را بردارید و همچنان عملكرد كامل و صحیحی داشته باشید.”

این احتمال وجود دارد که پزشک متخصص به غیر از جراحی، تومورها را با تنظیم هورمون از طریق دارو درمان کند. گاها به منظور توسعه درمان و روش اجرایی هیچ کار دیگری انجام نمی‌گردد زیرا این وضعیت به بیمار آسیب نمی‌رساند. در این موارد اغلب متخصصان پزشکی قبل از اقدام صبر می‌کنند و وضعیت را کنترل می‌نمایند.

نکاتی در مورد سلامت غده هیپوفیز

به منظور کمک به محافظت از غده هیپوفیز این نکات را دنبال کنید. اگرچه ممکن است به طور کامل از بروز اختلالات هیپوفیز جلوگیری نکنند اما به سلامتی شما کمک می‌کنند.

یک رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشید

به طور کلی یک رژیم متعادل برای سلامتی مفید است اما می‌تواند بر روی هورمون‌ها نیز تأثیر بگذارد.

به عنوان مثال این احتمال وجود دارد که کودکان مبتلا به سوءتغذیه، به منظور رسیدن به اهداف رشد و متناسب با گروه سنی خود به اندازه کافی هورمون رشد تولید نکنند.

نکات کلی به منظور تغذیه سالم شامل موارد زیر است:

استرس را کاهش دهید

استرس مزمن می‌تواند منجر به افزایش ترشح کورتیزول شود.

گاها کورتیزول زیاد منجر به موارد زیر می‌شود:

سعی کنید کمی وقت بگذارید و حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید یا به یک سرگرمی آرامش‌بخش بپردازید تا از استرس و نگرانی‌های روزمره دور شوید.

منابع:

www.mayocli ic.o g

www.heal hli e.com